Ψηφίστηκε από την Βουλή των Ελλήνων ο Ν.5090/2024 (ΦΕΚ Α’ 30/23-02-2024), ο οποίος έφερε πολλές και αντιλεγόμενες αλλαγές τόσο στον Ποινικό Κώδικα όσο και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, πέντε σχεδόν χρόνια μετά τις ριζικές αλλαγές στον χώρο του Ποινικού Δικαίου το 2019.

Όσον αφορά τον Ποινικό Κώδικα πρέπει να υπογραμμιστεί πως οι αλλαγές που επέφερε ο Ν. 5090/2024 θα τεθούν σε ισχύ από την 01/05/2024 με εξαίρεση αφενός τα νέα άρθρα 69 παρ. 1 & 72 (απέλαση αλλοδαπού), 105 παρ. 5 (κατ’ οίκον έκτιση της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση), 122 (προστίθενται νέα αναμορφωτικά μέτρα), 381 παρ. 1  & 405 παρ. 1 ΠΚ (περιορίζονται τα κατ’ έγκληση διωκόμενα εγκλήματα) των οποίων η ισχύς άρχεται την 01/07/2024, κι αφετέρου τα νέα άρθρα 8, 159 παρ. 1, 159Α παρ. 1, 187 παρ. 6, 235 παρ. 1, 2 και 5, 236, 237 παρ. 1, 2 και 4 ΠΚ των οποίων η ισχύς ξεκίνησε ήδη από την δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Από τις σημαντικότερες αλλαγές στο Γενικό Μέρος του ΠΚ είναι οι εξής:

• Ο άμεσος συνεργός τιμωρείται πλέον με την ποινή του φυσικού αυτουργού (47 εδ. α’ ΠΚ)
• Η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης κυμαίνεται μεταξύ 5-20 χρόνων (52§2ΠΚ)
• Ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων θα κυμαίνεται μεταξύ 2 και 10 ετών
• Αναφορικά με την χρηματική ποινή καταργούνται οι χρηματικές μονάδες και το ύψος της θα είναι από 300€ μέχρι 40.000€ για τα πλημμελήματα και από 5.000€ μέχρι 120.000€ για τα κακουργήματα (57§2ΠΚ)
• Στα μέτρα ασφαλείας προστίθεται η απέλαση αλλοδαπού (69§1 & 72ΠΚ)
• Επανέρχεται η μετατροπή της ποινής φυλάκισης σε χρήμα (80^Α ΠΚ)
• Τα πλαίσια της μειωμένης ποινής κατ’ άρθρο 83ΠΚ διαμορφώνονται ως εξής «α) αντί για την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, επιβάλλεται κάθειρξη, β) αντί για την ποινή της κάθειρξης τουλάχιστον δέκα (10) ετών, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) ετών ή κάθειρξη έως δεκατέσσερα (14) έτη, γ) αντί για την ποινή της κάθειρξης, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών ή κάθειρξη έως δώδεκα (12) έτη, δ) αντί για την ποινή της κάθειρξης έως δέκα (10) έτη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών ή κάθειρξη έως έξι (6) έτη, ε) σε κάθε άλλη περίπτωση, ο δικαστής μειώνει την ποινή ελεύθερα έως το ελάχιστο όριό της. Αν ο νόμος προβλέπει σωρευτικά ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή, μπορεί να επιβληθεί και μόνο η τελευταία»
• Επανέρχεται η ελαφρυντική περίσταση του έντιμου βίου στη θέση του σύννομου βίου (84§2ΠΚ)
• Η ποινή μειώνεται άπαξ όταν συρρέουν περισσότεροι λόγοι μείωσης της ποινής (85ΠΚ)
• Καταργείται η αναστολή εκτέλεσης μέρους της ποινής
• Τα εγκλήματα σε βάρος του νομικού προσώπου του Ελληνικού Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. ή των Ο.Τ.Α. διώκονται πάντοτε αυτεπαγγέλτως (114§3 ΠΚ)
• Ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων επιβάλλεται πλέον σε ανηλίκους που συμπλήρωσαν το 15^ο έτος και τέλεσαν πράξη που αν την τελούσε ανήλικος θα ήταν κακούργημα, ενώ πλέον επιτρέπεται η αντικατάσταση εν όλω ή εν μέρει, την έκτιση του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων σε κατ’ οίκον έκτιση ή σε κοινωφελή εργασία, με αναλογική εφαρμογή των άρθρων 104Α και 105 (122§1ΠΚ)

Στο Ειδικό Μέρος του ΠΚ γίνονται διάφορες τροποποιήσεις με σημαντικότερες τις κάτωθι:

• Ποινικοποιούνται ιδίως οι φωνασκίες, ο θόρυβος, οι ύβρεις, οι απειλές κλπ κατά ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, εργαζομένων, υπαλλήλων ή ασθενών, καθώς και κατά εκπαιδευτικού προσωπικού σε υγειονομικές και εκπαιδευτικές δομές αντίστοιχα (168§4 και §5 ΠΚ)
• Αυστηροποιούνται οι ποινές για τα εγκλήματα εμπρησμού, ιδίως δασών, ακόμη κι αν προκλήθηκαν από αμέλεια (264 και 265ΠΚ), ενώ εισάγεται και η δήμευση σε περίπτωση εμπρησμού δάσους (265^Α ΠΚ)
• Η απειλούμενη ποινή για ανθρωποκτονία εξ αμελείας είναι πια φυλάκιση 2-5 χρόνια
• Καταργείται το έγκλημα της απλής δυσφήμησης, ενώ τροποποιούνται τα εγκλήματα της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμησης
• Η παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής διώκεται αυτεπαγγέλτως (358ΠΚ)